ارومیه – استان آذربایجان غربی با برخورداری از ۴۰ تالاب دائمی و فصلی و موقعیت استراتژیک در هشتمین کریدور بینالمللی مهاجرت پرندگان، به حق "بهشت پرندگان ایران" نامیده میشود. این منطقه که میزبان اولین سایت رسمی پرندهنگری کشور نیز هست، پتانسیل بینظیری برای توسعه اکوتوریسم و جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد، اما کارشناسان معتقدند این ظرفیت ارزشمند تاکنون مورد غفلت واقع شده و نیازمند برنامهریزی جامع و توجه جدی است.
<
>
آذربایجان غربی؛ قطب بینظیر پرندهنگری در کریدور مهاجرت پرندگان
ساختار طبیعی و توپوگرافی منحصربهفرد آذربایجان غربی، با رودخانهها، تالابها، مردابها و دریاچههای متعدد، آن را به یکی از مهمترین زیستگاههای حیاتوحش و گونههای جانوری در ایران و حتی جهان تبدیل کرده است. این استان نهتنها زیستگاه گونههای بومی متنوعی است، بلکه در مسیر مهاجرت سالانه صدها هزار پرنده مهاجر از سراسر دنیا قرار دارد که جلوهای بیبدیل به طبیعت آن میبخشد. مساحت تالابهای این استان بیش از ۷۰۰ کیلومترمربع تخمین زده میشود و برخی از این زیستگاهها، نظیر دریاچه ارومیه و جزایر آن، از سوی یونسکو بهعنوان پناهگاههای حیاتوحش به ثبت رسیده و اهمیت بینالمللی دارند.
مدیر اداره نظارت بر امور حیاتوحش اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در گفتگویی با خبرنگار رسانهها، بر اهمیت این استان بهعنوان یکی از قطبهای اصلی پرندهنگری کشور تأکید کرده است. به گفته وی، آذربایجان غربی میزبان ۳۲۰ گونه پرنده است که حدود ۲۰۰ گونه آن مهاجر و ۱۲۰ گونه دیگر بومی این منطقه هستند. اوج مهاجرت این پرندگان معمولاً در فصل سرما و بهویژه دیماه اتفاق میافتد و این استان را به محفلی برای تماشای گونههای نادر تبدیل میکند.
تالابهای آذربایجان غربی؛ پناهگاه امن گونههای کمیاب پرندگان
تالابهای آذربایجان غربی، ازجمله تالاب کانی برازان (نخستین سایت پرندهنگری کشور در مهاباد)، تالاب یادگارلو، حسنلو آقگل، عشقآباد، قرهبلاغ، یاریم قیه و ساریسوی، همهساله میزبان هزاران پرنده نادر و کمیاب هستند. این تالابها، با تنوع زیستی غنی خود، زیستگاه مناسبی برای بیش از ۱۴۰ نوع پرنده آبزی به شمار میروند. برخی از مهمترین پرندگان مهاجر و بومی مشاهدهشده در این منطقه عبارتاند از:
فلامینگو
انواع حواصیل
اردک مرمری
غاز پیشانیسفید بزرگ و کوچک
پرستوی دریایی کوچک
اردک سر حنایی
کاکایی سیاه
انواع مختلف آبچلیک
قوی فریادکش
باکلان
لکلک سفید
بوتیمار کوچک
کشیم کوچک
حواصیل خاکستری
اگرت بزرگ و کوچک
آنقوت
گیلار
دمجنبانک ابلق
عقاب طلایی
مرگوس بزرگ و کوچک
اهمیت این منطقه تا آنجا است که بسیاری از این پرندگان، ازجمله غاز پیشانیسفید کوچک، آنقوت، فلامینگو و برخی پرندگان شکاری، در فهرست گونههای در خطر انقراض جهانی قرار دارند و بیشترین تعداد آنها در آذربایجان غربی مشاهده میشود. همین امر سبب شده است تا کارشناسانی از اتحادیه پرندهنگری اروپا نیز به این استان سفر کرده و از تالابها برای تماشای این پرندگان نایاب بازدید کنند.
سایتهای پرندهنگری آذربایجان غربی؛ ظرفیتی جهانی برای جذب گردشگر
تالاب بینالمللی کانی برازان با وسعتی بالغ بر ۹۰۷ هکتار، به "بهشت پرندگان" شهرت یافته و هر سال هزاران گردشگر و علاقهمند را برای مشاهده و عکاسی از لحظات دیدنی حیاتوحش به سوی خود میکشاند. برای تسهیل این فعالیت و جلوگیری از برهمخوردن آرامش پرندگان، اقدامات زیر در این تالابها صورت گرفته است:
احداث اتاقکها و محلهای مناسب برای پرندهنگری در تالابهای کانی برازان و سلدوز.
چاپ و انتشار کتابچههای راهنما در خصوص گونههای پرندگان منطقه.
استقرار تجهیزات مناسب ازجمله تلسکوپ، دوربین چشمی و دوربین عکاسی برای استفاده عموم و متخصصان.
تخمین زده میشود سالانه بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار پرنده به این استان مهاجرت میکنند که این آمار، گویای ظرفیت بیکران این منطقه برای توسعه اکوتوریسم پرندهنگری است. بااینحال، لزوم ارتقای زیرساختها، تبلیغات و فرهنگسازی برای جذب بیشتر گردشگران و حفاظت از این گنجینههای طبیعی، بیش از پیش احساس میشود.
چالشها و راهکارهای توسعه اکوتوریسم پرندهنگری در آذربایجان غربی
با وجود این پتانسیل عظیم، توسعه پایدار اکوتوریسم پرندهنگری در آذربایجان غربی با چالشهایی نیز روبروست. ازجمله مهمترین چالشها میتوان به کمبود زیرساختهای گردشگری، عدم تبلیغات کافی در سطح ملی و بینالمللی، و نیاز به آموزش جوامع محلی برای مشارکت در این صنعت اشاره کرد. برای مقابله با این موارد، راهکارهایی نظیر موارد زیر میتواند مؤثر باشد:
توسعه بومگردی و اقامتگاههای سازگار با محیطزیست در اطراف تالابها.
برگزاری جشنوارهها و رویدادهای ملی و بینالمللی پرندهنگری برای معرفی ظرفیتهای استان.
آموزش راهنمایان محلی متخصص پرندهنگری و اهمیت حفاظت از محیطزیست.
سرمایهگذاری در بخش حملونقل و دسترسی آسانتر به سایتهای پرندهنگری.
در همین راستا و برای پایش وضعیت حیاتوحش، گشتهای مشترکی با اداره کل دامپزشکی آذربایجان غربی بهصورت مستمر زیستگاهها را مورد پیمایش قرار میدهند و تاکنون موردی از بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در استان مشاهده نشده است. همچنین از ۱۰ دیماه سال جاری، طرح سرشماری پرندگان با فعالیت ۱۰ اکیپ متشکل از کارشناسان محیطزیست و فعالان زیستمحیطی در سراسر استان اجرا خواهد شد. این اقدامات نشاندهنده گامهایی هرچند کوچک برای شناخت و حفاظت از این میراث طبیعی است که با برنامهریزی جامع و حمایتهای بیشتر، میتواند آذربایجان غربی را به مقصدی جهانی برای علاقهمندان به طبیعت و پرندهنگری تبدیل کند.
مطالب مرتبط
- توسعه زیرساختها در سایت ۴۵ هکتاری گلمان؛ گام حیاتی آذربایجان غربی برای تکمیل نهضت ملی مسکن
- تصادف مرگبار میاندوآب: پنج نفر در آتشسوزی هولناک دو نیسان جان باختند
- فائو تاکید کرد: فناوریهای نوین کشاورزی مسیر احیای دریاچه ارومیه را هموار میکند
- تجهیز بیش از ۶۱ هزار هکتار از اراضی کشاورزی آذربایجان غربی به سامانه آبیاری نوین؛ راهبردی برای پایداری و بهرهوری
سیما غلامی، خبرنگار و نویسنده باسابقه در مجله خبری «عصر ارومیه» است که با قلمی توانمند و نگاهی دقیق به مسائل، به پوشش اخبار منطقه میپردازد. او با سالها تجربه در عرصه رسانه، به یکی از چهرههای مورد اعتماد در میان مردم و مسئولان تبدیل شده است.
