دشت‌های سلماس و کهریز کانون اصلی فرونشست زمین
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی با هشدار نسبت به روند رو به افزایش فرونشست زمین در آذربایجان غربی اعلام کرد: دشت‌های سلماس و کهریز بیشترین آسیب را از این پدیده دیده‌اند و در صورت بی‌توجهی، با بحران جدی مواجه خواهند شد.
علت اصلی فرونشست زمین در آذربایجان غربی
به گفته مهرنگ دوستی رضائی، مهم‌ترین عامل فرونشست زمین در استان، برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی و عدم تعادل در تغذیه آبخوان‌ها است. افت شدید سطح آب زیرزمینی باعث کاهش فشار و متراکم شدن رسوبات آبرفتی می‌شود؛ فرآیندی که برگشت‌ناپذیر بوده و ظرفیت ذخیره‌سازی طبیعی آبخوان‌ها را از بین می‌برد. این وضعیت، پایداری کشاورزی در مناطق وابسته به منابع آب زیرزمینی را با تهدید جدی روبه‌رو کرده است.
نشانه‌های فرونشست و پیامدهای آن
کارشناسان منابع آب در بازدیدهای میدانی با پدیده «لوله‌زایی چاه‌های پیزومتر» مواجه شده‌اند که یکی از نشانه‌های آشکار فرونشست زمین است. این پدیده علاوه بر تهدید منابع آب، پیامدهای دیگری نیز به همراه دارد:
- ترک‌خوردگی ساختمان‌ها و جاده‌ها
- کاهش ارتفاع مطلق نقاط مرجع (Bench Mark)
- افزایش خطرپذیری زیرساخت‌های شهری و روستایی
راهکارهای مقابله با فرونشست زمین
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب استان تأکید کرد: تنها راه کاهش روند فرونشست، مدیریت پایدار منابع آب زیرزمینی است. وی اجرای طرح‌های تعادل‌بخشی و تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها، کنترل برداشت‌های غیرمجاز و اصلاح الگوی مصرف آب را از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه دانست. همچنین توسعه سامانه‌های آبیاری تحت فشار و آگاهی‌بخشی به کشاورزان می‌تواند نقش کلیدی در حفاظت از منابع آبی ایفا کند.
هشدار درباره آینده دشت‌های آذربایجان غربی
دوستی رضائی هشدار داد: در صورت تداوم خشکسالی و برداشت بی‌رویه، فرونشست زمین در آذربایجان غربی به‌ویژه در دشت‌های سلماس و کهریز گسترش خواهد یافت و ظرفیت ذخیره‌سازی طبیعی آبخوان‌ها به‌طور برگشت‌ناپذیری کاهش می‌یابد. این روند نه‌تنها امنیت آبی استان را تهدید می‌کند، بلکه آینده کشاورزی و سکونت در این مناطق را نیز با خطر جدی روبه‌رو خواهد ساخت.
جمع‌بندی
پدیده فرونشست زمین در آذربایجان غربی به مرحله‌ای رسیده که نیازمند اقدام فوری و هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی است. اگر مدیریت منابع آب به‌صورت اصولی و پایدار دنبال نشود، دشت‌های سلماس و کهریز به کانون بحران زیست‌محیطی و اقتصادی استان تبدیل خواهند شد.
سیما غلامی، خبرنگار و نویسنده باسابقه در مجله خبری «عصر ارومیه» است که با قلمی توانمند و نگاهی دقیق به مسائل، به پوشش اخبار منطقه می‌پردازد. او با سال‌ها تجربه در عرصه رسانه، به یکی از چهره‌های مورد اعتماد در میان مردم و مسئولان تبدیل شده است.
